skutkiem tego
  • Anaforyczne jiż i jenże
    30.10.2018
    30.10.2018
    Chciałabym się zapytać o pewne staropolskie słowo, mianowicie jiż, jenże. Dowiedziałam się, że oba te słowa znaczą który. Jak brzmią inne formy tego określenia – w rodzaju żeńskim, nijakim, w liczbie mnogiej (męskoosobowej i niemęskoosobowej)? 

    Pozdrawiam,
    Katarzyna K.
  • braniec – branka, jeniec – jenka?
    26.01.2012
    26.01.2012
    Dzień dobry!
    chciałem zapytać o rzeczowniki zakończone na -iec, -ec. Zauważyłem, że tylko nieliczne z nich mają formy żeńskie (jak braniecbranka, ale już jeniec czy malec nie) lub są to formy żeńskie „fałszywe” (np. gońcówna to raczej 'córka gońca', a nie 'kobieta spełniająca rolę gońca'). Czym ta dysproporcja płciowa jest spowodowana?
    Serdecznie pozdrawiam
  • klin

    14.01.2024
    14.01.2024

    Dzień dobry, ciekawi mnie etymologia wyrażenia „klin”/"„walić klina”, tj. spożycia z rana alkoholu, żeby zredukować objawy kaca. Kiedy to określenie pojawiło się w mowie potocznej i skąd skojarzenie klina z rzeczoną czynnością? Serdecznie pozdrawiam

  • Kto jest winny czego? Być winnym – kilka uwag o pochodzeniu frazy

    22.07.2021
    22.07.2021

    Proszę o szersze opisanie pod kątem etymologicznym znaczenia wyrażenia być winnym czegoś.

    Dziękuję.

  • mlon
    7.03.2014
    7.03.2014
    Szanowna Poradnio,
    proszę o wyjaśnienie dokładnego znaczenia i etymologii pejoratywnego określenia mlon (lub mlun). Dość często można się z nim spotkać we wschodniej Polsce.
  • odwrotny do czy odwrotny od?
    30.09.2012
    30.09.2012
    W Uniwersalnym słowniku języka polskiego PWN w haśle odwrotny jest przykład (jedyny z przyimkiem): „Skutek odwrotny od zamierzonego”. Za to w Słowniku poprawnej polszczyzny PWN można przeczytać: „O. do czegoś (nie: od czegoś) a. niż coś: Skutek odwrotny do zamierzonego a. niż zamierzony (nie: od zamierzonego)”. Czy pierwsze zdanie mimo wszystko można uznać za poprawne?
  • rodzaj gramatyczny zapożyczeń hebrajskich
    10.11.2014
    10.11.2014
    Jaki rodzaj gramatyczny ma termin stosowany w nauce języka hebrajskiego dagesz (kropka w spółgłosce)? Dagesz może być forte albo lene, a więc po łacinie ma chyba rodzaj nijaki, natomiast polskie podręczniki wahają się między rodzajem nijakim a męskim. Podobnie jest z szewa (szwa), które może być mobile lub quiescens, lecz spotyka się tłumaczenia ta szewa. Również nazwy liter hebrajskich oraz samogłosek sprawiają kłopot (to alef? to segol?)
    Z poważaniem
    Aleksandra Kowal
  • Studwudziestotrzyipółstronicowy

    4.12.2020
    4.12.2020

    Zwróciło moją uwagę, że dzieło 123-stronicowe zapisujemy też jako dzieło studwudziestotrzystronicowe. Z tego jest jeden wniosek i jedno pytanie.

    1. W języku polskim nie istnieje wobec tego „słowo najdłuższe”, o największej liczbie liter. Jest to skutkiem wspomnianej wyżej reguły, zawsze jesteśmy w stanie podać liczbę większą, gdyż zbiór liczb jest nieskończony.

    2. Jak zapisać 123-1/2-stronicowy ? Dwudziestotrzy i półstronicowy ? Jeśli tak, to dlaczego to pół tak mocno oddziela?

  • w ustach mężczyzny
    20.09.2005
    20.09.2005
    Komentator mężczyzna rzekł o żeńskiej drużynie: „Męczyliśmy się”, „Rzuciliśmy się do odrabiania strat”. Odebrałem to jako niezręczność, gdyż grupa wykonująca czynność składała się wyłącznie z kobiet („Męczyłyśmy się” w ustach mężczyzny zabrzmiałoby kuriozalnie, więc oczekiwałbym całkiem innej konstrukcji). Kiedy jednak o meczu pań mężczyźni mówią „Wygraliśmy”, „Przegraliśmy”, to tego dysonansu nie słyszę.
    Czy rzeczywiście są to dwa stylistycznie różne przypadki, choć sytuacyjnie takie same?
  • wyzwanie
    1.06.2013
    1.06.2013
    Szanowny Panie Profesorze,
    czy błędy opierające się na nieprawidłowym pod względem historycznym doborze słów mają jakąś specjalną nazwę, czy podchodzą pod błędy leksykalne? Mam na myśli wyrażenia takie jak „w średniowieczu na zamkach budowano toalety” (zamiast ustępy czy szalety).
    Przyszła teściowa wraz z dziadkiem mojej narzeczonej rzucili mi wyzwanie, które bez Pańskiej pomocy, może się okazać bardzo brzemienne w skutkach. Pełen podziwu dla erudycji uprzejmie proszę o pomoc.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego